محمدتقی جهانبخش در گفتگو با خبرگزاری تسنیم: روس‌ها نگران تجاوز طالبان به حوزه آسیای مرکزی نیستند

محمدتقی جهانبخش در گفتگو با خبرگزاری تسنیم: 

روس‌ها نگران تجاوز طالبان به حوزه آسیای مرکزی نیستند

به اعتقاد کارشناس مسائل افغانستان، روسیه در افانستان می‌خواهد به بازیگری بپردازد؛ اما با توجه به ذهنیت منفی موجود علیه روس‌ها، ناگزیر است از نفوذ ایران برای حضور و ایفای نقش در مناسبات افغانستان استفاده کند.

«محمدتقی جهان‌بخش»، کارشناس مسائل افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، در خصوص مطرح‌ شدن حمایت مالی و تسلیحاتی روسیه از افراد گروه طالبان در افغانستان و تکذیب این موضوع از سوی مسکو، با اشاره به اینکه روس‌ها از تجاوز طالبان به متحدانشان در آسیای مرکزی نگران نیستند، گفت: طالبان جدید ظاهراً نگاه گسترش طلبانه‌ای نسبت به همسایگان خود ندارد.

وی با توجه به ابهامی که در نوع رابطه روسیه با طالبان وجود دارد، گفت: تلاشی که مسکو برای واردکردن طالبان به بازیگری در جریان فرآیند صلح می‌کند، فضایی را پدید آورده است که مخالفان این اقدام، علیه روسیه تبلیغات کنند. این مخالفان از بعضی مقامات محلی تا ایالات‌متحده را شامل می‌شود و اظهارات همه آن‌ها مبنی بر کمک روس‌ها به طالبان است. اخیراً برخی مقامات محلی در ولایت شمالی افغانستان اعلام کردند که روس‌ها برای طالبان در شمال افغانستان پایگاه آموزش نظامی نیز ایجاد کرده‌اند.

کارشناس مسائل افغانستان با بیان اینکه مجموعه اظهارات مذکور فعلاً از جانب تحلیلگران قابل رد یا تأیید نیست، اشاره داشت: با این‌ حال آنچه مشخص است، عبارت است از اینکه اصل رابطه با طالبان، علاقه روسیه برای بازیگری در فرآیند صلح افغانستان و علاقه این کشور برای واردکردن طالبان به‌ عنوان یک نیروی کنشگر در فرآیند سیاسی افغانستان وجود دارد. اگر این موارد پذیرفته شود، آنگاه پذیرش ادعاهایی که راجع به روسیه گفته می‌شود چندان سخت نیست.

وی در پاسخ به این پرسش که «چرا روس‌ها برای بازگشت به مناسبات با افغانستان به سراغ طالبان رفته‌اند؟» گفت: طالبان یک نیروی ملی است و در مواضع آن ادعایی علیه کشورهای دیگر نداشته است. لذا روس‌ها از قدرت گرفتن طالبان در بخش‌های شمالی افغانستان از بیم حمله به کشورهای آسیای مرکزی که متحدان و حوزه نفوذ و منافع روسیه است، نگران نیستند. از این‌ جهت طالبان نیرویی مفید برای روسیه محسوب می‌شود. این امر دقیقاً نقطه مقابل داعش است. حضور داعش در افغانستان و امکان سرریز آن به آسیای مرکزی با بحث طالبان کاملاً متفاوت است.

جهان‌بخش با اشاره به اینکه بسیاری از جنگجویان داعش در عراق و سوریه، اتباع کشورهای آسیای مرکزی هستند، افزود: بنابراین حضور داعش در افغانستان به هر نحوی موجب نگرانی روسیه است. روس‌ها به طالبان به‌ عنوان نیرویی که می‌تواند مقابل داعش بایستد نگاه می‌کنند و این توانایی را منحصر در طالبان می‌دانند. چون دولت مرکزی افغانستان به دلیل ضعف ارتش به لحاظ کمیت و کیفیت، توان مقابله با جنگ چریکی را ندارد. اکنون ارتش افغانستان نیز از نیروهای ویژه برای مقابله با طالبان استفاده می‌کند. چراکه نیروهای نظامی عادی آن‌ها آموزش عادی دیده‌اند و توان مقابله با داعش را ندارند. لذا طالبان تنها نیرویی است که مسکو می‌تواند به آن برای مقابله با داعش در افغانستان اعتماد کند.

وی با توجه به اینکه طالبان به لحاظ جغرافیایی و اجتماعی در بخش‌های قابل‌توجهی از افغانستان دارای نفوذ است، گفت: مردم در بسیاری از مناطق طالبان را می‌پذیرند. همچنین طالبان با آمریکا در تعارض است. فرآیند صلح یک بستر مناسب برای ورود روسیه به افغانستان است. روس‌ها در افغانستان اگر نگوییم چهره منفور، چهره منفی دارند. بسیاری از افغان‌ها در سطوح مختلف، نیروهای روس و شوروی را مسبب بدبختی‌های امروز افغانستان می‌دانند. بسیاری معتقدند اگر شوروی، افغانستان را اشغال نمی‌کرد، آمریکا وارد مسئله نمی‌شد؛ پاکستان و عربستان مدارسی برای تربیت طلاب افراطی تشکیل نمی‌دادند؛ از جنگ افغانستان حمایت نمی‌کردند و طالبان شکل نمی‌گرفت.

کارشناس مسائل افغانستان با بیان اینکه موضوع مذکور علیرغم خدماتی است که در دوره حضور شوروی در افغانستان انجام شد، تأکید کرد: فرآیند صلح به روس‌ها کمک می‌کند در هیبت جدیدی در افغانستان مطرح شوند. این ادعاها مبنی بر حمایت مسکو از طالبان از جانب افراد مختلف طرح می‌شود. بعضی از آن‌ها از جانب مقامات محلی است، برخی از سوی نیروهای ضد روسی است که با استدلال‌های بیان‌شده، مخالف فعالیت مجدد روسیه در افغانستان هستند و بعضی نیز از جانب نیروهای طرفدار آمریکا و ضد طالبان مطرح می‌شود. همه این نیروها علیرغم اختلافاتی که دارند، اکنون بر این مسئله که روسیه وارد افغانستان نشود، اتفاق‌نظر دارند.

وی با تأکید بر اینکه آمریکایی‌ها نیز ادعاهای مطرح‌شده علیه روسیه را ترویج می‌کنند، اشاره داشت: این شرایط به نفع روسیه نیست؛ چراکه مسکو امکان بازیگری مستقل در افغانستان در بدو ورود خود ندارد. مسکو ابتدا به‌ ساکن باید به‌ عنوان یک بازیگر غیرمستقل ظاهر شود. بازیگر مستقلی که می‌تواند به بازیگری روسیه در افغانستان کمک کند، جمهوری اسلامی ایران است. روسیه باید به افکار عمومی افغانستان نشان دهد که واقعاً به دنبال ایجاد صلح و ثبات در افغانستان است و نمی‌خواهد که این کشور به میدان رقابت آن با ایالات‌متحده آمریکا تبدیل شود. این اعتماد می‌تواند در میان‌مدت، تصویر منفی موجود از روس­‌ها در افغانستان را اصلاح کند.

---

تصاویر غذاهای افغانستانی

دیشب خانوادگی برای چشیدن طعم غذاهای افغانستانی به لژ پامیر در رستوران فاخته فرحزاد رفتیم و گزارشش را اینجا تقدیم کردم.

تصویر غذاهایی که سفارش دادیم را دیشب در گروه کابلستان گذاشته بودم و الان تقدیم می کنم.

خورش خوشمزه دوپیازه

این خورش به همراه برنج سرو می شود و ظاهرا دوبار با پیاز پخته و طعم دار می شود.

خوراک ده سیخه یا کباب تکه

این خوراک شامل ده سیخ از گوشت طعم دار شده است که با ظاهرا با مواد خاصی فرآوری و طعم دار می شود

خوراک منتو

از جنس غذاهای خمیری است که با سس قیمه سرو می شود و خیلی لذیذ و خوشمزه است.

رمان تکفیری

گفته بودم که مشغول حواندن رمان «تکفیری» هستم. امروز تمام شد.

داستان یکی از مجاهدین افغانستانی بود که بعد از حمله آمریکا به افغانستان پس از حادثه یازده سپتامبر به عربستان سعودی رفته بود و آنجا بر اساس تفکرات «محمدبن عبدالوهاب» آموزش دیده و شده بود استاد دانشگاه؛ اما به دلیل اعتراضاتش نسبت به اقدامات پادشاه و مقامات سعودی اخراج شده بود و...

اصولا رمان خوان نیستم و این دومین رمانی بود که می خواندم. اولی نسخه چاپی اش را خوانده بودم. این یکی اما نسخه الکترونیکی بود و البته لذت بخش تر از نسخه چاپی. کتاب را از طریق نرم افزار اندرویدی «طاقچه»، به قیمت 40000 ریال گرفتم.

خواندن این رمان برای کسانی که افغانستان و تقکر وهابی تکفیری را می شناسند، خالی از آموزه های جدید نیست.

مجموعا قلم روان نویسنده به نظرم جذاب رسید. همچنین پایان خوبی را برای داستان رقم زده بود. «تکفیری» از جنس تلاش هایی است که همه کسانی که دل در گرو ارزش های متعالی انقلابی، اسلامی و شیعی دارند، باید در دستور کار قرار دهند.

نویسنده این اثر آقای مهدی دریاب است. ایشان ظاهرا اهل کازرون هستند. رخ دادن بخش مهمی از رمان در کازرون و ذکر جزییات شاید شاهدی بر این سخن باشد. به ایشان و قلم شان، خلق «تکفیری» را تبریک می گویم.

ما را مدافعان حرم آفریده‌اند...

چند روز پیش (دقیقا سه شنبه یازدهم آبان ماه) پیکر شهید مدافع حرم، مرحوم مصطفی کریمی از دانشگاه تهران تشییع شد. حضور ایرانی ها و افغانستانی ها در تشییع پیکر شهید بی نظیر بود. حقیقتا جلوه آشکار یگانگی عمیق فرهنگی، اعتقادی و حتی سیاسی میان مردمان دو سوی مرز بود. شهید کریمی فارغ التحصیل مهندسی معماری از دانشگاه تهران بود و بی تردید یکی از نخبگان در جامعه مهاجرین به شمار می رفت. پدر شهید از روحانیون افغانستانی و برادر ایشان ارتوپد و رییس پیشین انجمن پزشکان افغانستان مهاجر هستند.

شهادت این شهید، با نظرداشت وضعیت علمی و خانوادگی او و تشییع با شکوه پیکرش بی تردید خط بطلانی است بر تبلیغات ضدایرانی و تلاش هایی که می خواهد فرهنگ غنی مردمان خراسان بزرگ را با خطی که زاییده استعمار است دچار انشقاق کند. پیام پدر بزرگوار شهید هم درس های فراوانی دارد برای کسانی که اهل یادگیری هستند.

شهادت این شهید بزرگوار که در نیت خالص او هیچ تردیدی نمی توان روا داشت را به خانواده پرآوازه اش، جامعه بزرگ مهاجرین افغانستانی و همه کسانی که دل در گرو ارزش ها دارند، صمیمانه تبریک و تسلیت می گویم.

---

پی نوشت:

• امروز رمانی را از سامانه کتاب طاقچه دریافت کردم تحت عنوان تکفیری که آقای مهدی دُریاب آن را نگاشته است. کتاب بر اساس زندگی نامه یک دانشجوی پزشکی ایرانی است که در دوره جهاد افغانستان برای مبارزه علیه اشغال این کشور توسط شوروی به کمک مجاهدین افغانستانی رفته بود. این را گفتم که بگویم ریشه برادری ها مان عمیق تر از تبلیغاتی است که این روزها از منابع مشخص به افکار عمومی پمپاژ می شود.
• تلاش هایی از جنس طاقچه قابل تحسین و ارزشمند است.
• کتابخوانی و متن خوانی را جدی بگیرید. لعنت بر تلگرام...

در مصاحبه با خبرگزاری موج: چشم انداز امنیت افغانستان در کوتاه مدت امیدوار کننده نیست

موج - گروه اقتصاد سیاسی
پس از انتشار خبری در مورد انشعاب طالبان و تاسیس گروهی به رهبری ملامحمد رسول که برداشت غیر رادیکالی داشت، این سوال در اذهان مطرح شد که دودستگی میان شبه‌نظامیان طالبان چه تاثیری بر صلح و امنیت افغانستان خواهد گذاشت. این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که داعش نیز توانسته در این کشور با جذب نیرو حوزه نفوذی برای خود تعریف کند.
از این‌رو برای بررسی وضعیت امنیتی افغانستان و تقابل داعش و طالبان در آینده این کشور، گفتگویی با محمدتقی جهانبخش، کارشناس مسائل افغانستان، انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

آیا می‌توان با توجه به انشعاب در طالبان و به‌ وجود آمدن گروهی که دیدگاه‌های مسالمت‌آمیزتری دارد، از بازتعریف کلمه «تروریسم» در این کشور سخن گفت؟
اتفاقی که در افغانستان بعد از مرگ ملا عمر رخ داد، تغییر چندانی در کنش‌های اصلی و استراتژی‌های این گروه ایجاد نکرده است؛ زیرا حتی قبل از اینکه خبر مرگ ملاعمر منتشر شود، گروهی از طالبان در روند دستیابی به صلح، وارد گفت و گو با دولت کابل شده بود اما بعد از انتشار خبر مرگ وی این روند به بن‌بست رسید، تا اینکه مدتی پیش گروهی تحت عنوان «شورای عالی امارت افغانستان» از طالبان انشعاب یافت و به رهبری ملا محمد رسول اعلام موجودیت کرد. این جریان به لحاظ کارکردی ظاهرا چندان تاثیرگذار نخواهد بود؛ چرا که ابعاد، جایگاه، مقبولیت و مشروعیت آن مشخص نیست. به‌ علاوه لجستیک و پشتیبانان آن ظاهرا قابل توجه نیستند. از این جهت اصولا توجه بیش‌ از اندازه به آن حداقل در شرایط فعلی نمی‌تواند مفید باشد. اما اینکه این گروه از دیدگاه‌های جدیدی مثل پذیرش حضور زن در محیط بیرون از خانه و برابری زن و مرد سخن می‌گوید، در راستای جلب افکار عمومی قابل‌ تحلیل است. آن‌ها در تلاش‌اند با این مفاهیم وارد دیالوگ با دولت شوند و بتوانند سهم خواهی کنند؛ وگرنه این گروه تاثیرگذار نیست و جایگاه آن در مجموعه طالبان و نیز منظومه افراط‌گرایی در افغانستان نامعلوم است، لذا با این شرایط نمی‌توان از تغییر تعریف تروریسم در افغانستان سخن گفت و اطلاق لفظ «طالب خوب» یا «تروریسم خوب» اصولا موضوعیت ندارد.

---

پی نوشت:

1- پیوند این مطلب در خبرگزاری موج

2- پیوند این مطلب در پایگاه رصد

سفر رییس جمهور غنی به ایران؛ چالش ها و چشم اندازها

آقای اشرف غنی رییس جمهور افغانستان، امروز در راس هیئتی بلندپایه ای وارد ایران می شود. این سفر می تواند منظر جدیدی فراروی روابط دو کشور در آینده بگشاید. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تاکنون مهاجرین افغان را با آغوش گشاده پذیرفته و همیشه در کنار مردم و دولت افغانستان بوده است و برای بهبود شرایط اقتصادی و امنیتی آن از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد. ایران و افغانستان همسایگانی هستند که بیشترین قرابت دینی، زبانی و تاریخی را با یکدیگر دارند؛ از این رو گزافه نیست اگر بگوییم که امنیت و رفاه دو کشور پیوستگی بالایی داشته و ارتقاء امنیت در افغانستان به مثابه بهبود امنیت در مرزهای جمهوری اسلامی ایران تلقی می شود.

به نظر می رسد این سفر نقش مهمی در گسترش روابط دو کشور و حل برخی مناقشات سیاسی که بر روابط دو کشور سایه انداخته است، داشته باشد. مهمترین اتفاقی که می تواند به عنوان دستاورد این سفر محسوب شود، امضا قرارداد جامع امنیتی میان دو کشور است. انعقاد این قرارداد بخش قابل توجهی از نگرانی های امنیتی دو کشور را برطرف خواهد نمود. 

مسئله دیگری که در روابط دو کشور مطرح است، مقوله تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان است. سرریز تبعات قاچاق مواد افیونی به کشورمان، آسیب های اقتصادی، اجتماعی و انسانی فراوانی را متوجه جمهوری اسلامی ایران نموده است. هرچند مبارزه با مواد مخدر در عالی ترین شکل ممکن توسط کشورمان صورت می گیرد اما مسئله مبارزه با کشت، تولید و فرآوری مخدر علیرغم تبلیغات کشورهای فرامنطقه ای و سازمان های بین المللی، مورد توجه جدی نبوده است. جمهوری اسلامی ایران می تواند در امر ترویج کشت های جایگزین خشخاش در افغانستان نقش فعالی ایفا نماید که نتایج امنیتی و اقتصادی آن در کنار کاهش آسیب های مصرف و قاچاق مواد مخدر درون کشور قابل توجه است.

مهاجرین افغان، مسئله دیگری در روابط دو کشور است. حضور بیش از دو میلیون مهاجر غیرقانونی افغان در کشورمان یکی از چالش های جدی پیش روی دولتمردان است. عدم سازماندهی مهاجران آسیب های امنیتی، اقتصادی و اجتماعی  فراوانی داشته و دارد. بازگشت مهاجران یا لااقل سازماندهی و نظام مند کردن فعالیت آنان در ایران می تواند در سطح سران دو کشور در این سفر مورد بررسی قرار گیرد.

مسئله هیرمند و حقابه ایران از این رود نیز یکی از محورهای مناقشه آمیز در روابط دو کشور محسوب می شود. منطقه سیستان در طول تاریخ از محل آب هیرمند سیراب می شده و حیات اجتماعی و اقتصادی این منطقه بستگی تام به آب این رودخانه دارد. در سال های اخیر به دلایل مختلف ایران از حقابه خود از هیرمند محروم بوده و این امر زندگی اقتصادی و اجتماعی این منطقه را به سمت نابودی برده است. استیفای حقابه ایران و رسیدن به راه حل های منطق و عملی می تواند رونق دوباره ای به کشاورزی، آبزی پروری و زندگی در سیستان ببخشد.

علاوه بر این موارد، رفع موانع گمرکی، گسترش مبادلات اقتصادی میان دو کشور و فعال کردن ظرفیت های اقتصادی کشور جهت کمک به توسعه و پیشرفت افغانستان از جمله انعقاد قرادادهایی به منظور استفاده افغانستان از بندر چابهار می تواند در دستور کار سران قرار گیرد. از آنجا که افغانستان کشوری محصور در خشکی است، استفاده از بندر چابهار جهت واردات و صادرات در باز شدن گره های ژئوپلیتیکی این کشور نقش موثری خواهد داشت و می تواند به توسعه اقتصادی و امنیتی آن کمک به سزایی نماید.

انتظار می رود مسائل فوق که عمده ترین مسائل فیمابین دو کشور هستند مورد توجه مسئولین و سران دو کشور قرار گیرند. در دنیای جدید عمق استراتژیک نه وجود تجهیزات و تاسیسات در دیگر کشورها که عمق دوستی و برادری میان ملت هاست. بی تردید رفع این چالش ها موجب تحکیم دوستی و گسترش برادری میان دو کشور خواهد شد.